Artikel | 3 min.
Menselijke nalatigheid: hoofdreden nummer één achter de groei van zwerfkatten
Zwerfkatten vormen een steeds groter probleem in veel gemeenschappen, en dat is grotendeels te wijten aan menselijk handelen. Deze straatkatten zijn niet zomaar een bron van overlast, ze zijn levende wezens die vaak lijden door nalatigheid en gebrek aan zorg. Mensen vergeten vaak dat hun verantwoordelijkheid als huisdiereigenaar veel verder reikt dan enkel voedsel en onderdak. Het zijn juist wij, de mensen, die de oorzaak vormen van het zwerfkattenprobleem en daardoor de sleutel in handen hebben om hun lot te verbeteren.
Een belangrijke oorzaak van de groeiende populatie zwerfkatten is het niet castreren of steriliseren van huiskatten. Dit leidt tot ongewenste nestjes die niet altijd een thuis vinden, waardoor veel van deze katten op straat belanden. Daarnaast worden katten vaak achtergelaten na een verhuizing of bewust gedumpt als ze ongewenst worden. Deze handelingen zijn niet alleen wreed, maar creëren ook een vicieuze cirkel van verwaarlozing en lijden. Je zou hierbij de vraag kunnen stellen wie dan eigenlijk voor de overlast zorgt.
Een zwerfkitten op het kerkhof.
De harde realiteit van verlaten levens
Zwerfkatten moeten zien te overleven in een harde omgeving. Ze worden vaak blootgesteld aan ziektes, ondervoeding en extreme weersomstandigheden. Bovendien leven ze in constante angst voor gevaren zoals verkeer en andere dieren. Hoewel hun jachtgedrag soms als overlast wordt gezien, is het belangrijk te beseffen dat deze dieren simpelweg proberen te overleven in een wereld waarin ze zijn achtergelaten.
Inzetten op preventie en sensibilisering
Gemeenten hebben meestal wel een zwerfkattenbeleid, maar hun taak is ook het concreet maken en zorgen dat er meer bewustzijn komt in de omgang met de dieren.
De verplichting van steden en gemeenten ten aanzien van zwerfkatten staat beschreven in het Besluit van de Vlaamse Regering van 24 mei 2024. Volgens de gids voor lokale besturen van dierenwelzijn Vlaanderen moeten zij zorgen voor dierenvriendelijke methodes en daarnaast hun plannen duidelijk communiceren. Maar een plan op papier alleen hebben is niet voldoende; men moet deze waar het nodig is uitbreiden en praktische uitvoering ervan realiseren en hun inwoners grondig inlichten.
Sinds 1 april 2018 gelden er nieuwe regels voor de identificatie en de registratie van katten. Steden en gemeenten hebben sindsdien al meer verplichtingen wat zwerfkatten betreft. Elke gemeente moet een centraal meldpunt voor de inwoners oprichten waar inwoners overlast door zwerfkatten kunnen melden. Dit meldpunt is belangrijk voor de ondersteuning en monitoring van het zwerfkattenbeleid en een vlotte doorstroming van informatie over de aanpak naar de betrokken vrijwilliger(s), asiel(en), vzw(’s)
en gemeentedienst(en). Ze moeten bijvoorbeeld opnieuw vrijgelaten zwerfkatten gecontroleerd voederen en zorgen voor beschutting, een diervriendelijk plan voor de bestrijding van overlast door zwerfkatten opstellen en uitvoeren. Daarnaast moeten de inwoners verwittigd worden vóór er een vangactie plaatsvindt. Naast duidelijk informeren is ook opvolging na een actie of melding de taak van een gemeente.
Katjes weggeven
Als je overweegt om een kat weg te geven, is het belangrijk om rekening te houden met de geldende wetgeving. Sinds 1 september 2014 moeten alle katten die van eigenaar wisselen, zelfs als ze gratis worden weggegeven, verplicht gesteriliseerd zijn. Daarnaast geldt sinds 1 april 2018 dat katten voor hun vijfde levensmaand gesteriliseerd moeten worden. Verder is per 1 januari 2020 bepaald dat ook alle katten die geboren zijn tussen 31 augustus 2014 en 1 april 2018 gesteriliseerd moeten zijn, zelfs als ze niet verkocht of weggegeven worden.
In sommige gemeenten worden afspraken gemaakt met lokale dierenartsen om deze sterilisatie toegankelijker te maken. Zo kunnen inwoners soms een kortingsbon krijgen om hun huiskat te laten steriliseren, of wordt er een gereduceerd tarief aangeboden voor mensen met een lager inkomen.
omgeving.vlaanderen.be
Inwoners kunnen subsidies aanvragen en vangkooien lenen om zwerfkatten te helpen vangen en verzorgen via hun gemeente. Dit helpt om de populatie te beheersen. De TNR-methode (Trap-Neuter-Return) wordt hierbij toegepast: katten worden gevangen, gesteriliseerd of gecastreerd en daarna teruggeplaatst in de omgeving waar ze zijn gevangen.
Collectieve verantwoordelijkheid
De oplossing ligt niet alleen bij de overheid, maar bij iedereen. Het begint bij het bewust steriliseren en castreren van huiskatten, zelfs als ze binnen blijven. Dit voorkomt ongewenste voortplanting en helpt het probleem bij de bron aan te pakken. Het voeden van zwerfkatten zonder plan kan de situatie verergeren; in plaats daarvan is samenwerking met de gemeente en lokale dierenorganisaties belangrijk om deze dieren structureel te helpen. Het is dan natuurlijk ook belangrijk dat alle schakels constructief meewerken.
Adoptie van zwerfkatten, na hun medische verzorging, is een prachtige manier om hen een beter leven te geven. Het zijn vaak katten die ondanks hun moeilijke omstandigheden liefdevolle huisdieren kunnen worden.
Lokaal verhaal – Christine* keek naar buiten en zag opnieuw een klein katje schuilen in haar tuin. Het was niet de eerste keer dat ze zo’n hulpeloos diertje vond. Deze zag er jong en verzwakt uit, waarschijnlijk net gedumpt door iemand die er geen zorg meer voor wilde dragen. Zuchtend liep ze naar buiten en probeerde het diertje voorzichtig te benaderen. Terwijl ze nadacht over wat ze ermee moest doen, vroeg ze zich af hoe het zover was gekomen. Haar tuin leek haast een toevluchtsoord geworden voor zwerfkatten, vooral in de zomer. Zwangere katinnen werden aan de kant van de weg in dozen achtergelaten of gewoon in het bos gedumpt.Ze had eerder al meerdere katten opgevangen, omdat de asielen altijd vol zaten, vooral tijdens de zomerperiode. Ze herinnerde zich de eerste keer dat ze een zwerfkatje vond en met de gemeente belde voor hulp. “Wat ga jíj ermee doen als je het gevangen hebt?” had de medewerker haar gevraagd. De enige optie leek het naar een asiel brengen, maar die hadden al lang geen plek meer. Dus had ze de zorg en alle kosten die daarbij komen kijken op zich genomen. Dat er subsidie was om de sterilisaties te dekken kwam ze pas achteraf te weten.Waarom was er vanuit de gemeente geen betere communicatie? Waarom kreeg ze alleen informatie over overlast en niet over hoe ze daadwerkelijk kon helpen? Het leek wel alsof de zwerfkatten alleen gezien werden als een probleem dat opgelost moest worden, in plaats van dieren die bescherming en zorg nodig hadden. Terwijl ze het kleine katje voorzichtig oppakte en naar binnen bracht, vroeg ze zich af of de gemeente niet meer kon doen om dit te voorkomen. Ze voelde zich in de steek gelaten. Meer voorlichting, betere steun, iets wat duidelijk zou maken dat dit een probleem van menselijke nalatigheid was, niet alleen van ‘overlast en ‘gevaar voor de biodiversiteit’.Toen ze later op de website van de gemeente keek, vond ze wel een beleid rond zwerfkatten, maar dat voelde eerder als een noodoplossing dan een echte preventieve aanpak. Er werd meer gefocust op de hinder die de katten veroorzaakten dan op hoe het probleem bij de bron aangepakt kon worden.
Toekomst voor Zwerfkatten
Zwerfkatten zijn geen probleem dat we kunnen negeren of simplistisch kunnen beschouwen als overlast. Het zijn levende wezens die afhankelijk zijn van ons voor hun welzijn. Door gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen – via castratie, verzorging en adoptie – kunnen we hun leven verbeteren en hun lijden verminderen. We hebben de kans om niet alleen de overlast te beperken, maar ook om een verschil te maken in het leven van deze dieren.
Als dieren konden praten
Met het oog op de verkiezingen 2024 ondervroeg dierenorganisatie Gaia de verschillende partijen en hun standpunten ten opzichte van dierenwelzijn. Volgens deze bevraging hebben voor Vlaanderen Groen, Pvda en N-va de meest gunstige plannen met dieren, gevolgd door Vooruit, Vlaams belang en Open vld. Cd&v zou de enige partij zijn geweest die had gekozen om niet te antwoorden.
Lokaal meldpunt bezorgde inwoners
Na een zomer van gedumpte katten en overvolle asielen nemen enkele burgers uit Asse het heft in eigen handen en organiseren een brainstormmoment met als doel een lokaal meldpunt voor meldingen van nesten, achtergelaten katten, ongeregistreerde katten, vergifplekken, enz … op te zetten. Ze hopen met de verzamelde informatie de gemeente te kunnen aansporen om meer campagne te voeren voor preventie, meer ondersteuning te bieden aan melders en net zoals 49 andere Vlaams-Brabantse gemeenten mee te strijden voor een Label ‘Diervriendelijke Gemeente’.
Iedereen met een hart voor (zwerf)katten is welkom op Zondag 10 november om 15u in café ’t Coorenhof, Dorp 6, 1730 Mollem. Men zegge het voort!
Bronnen geraadpleegd voor dit artikel: vlaanderen.be (dierenwelzijn/lokale overheden), omgeving.vlaanderen.be (gids voor een diervriendelijk gemeentelijk zwerfkattenbeleid), Provincie Vlaams-Brabant (dierenwelzijn).(*)wenst anoniem te blijven.
Vond je dit een interessant artikel? Ondersteun Misflits dan via een vrije bijdrage!
Misflits.be biedt toegang aan iedereen met een oplettend oog en waardering voor buitengewone en onafhankelijke berichtgeving. We waken er over dat dit ten allen tijde gebeurt op een respectvolle en constructieve manier. We geven geen gevolg aan vragen, berichten en opmerkingen die de waardigheid en het privéleven van mensen kunnen aantasten.
Doe mee aan ons tweedelig lezersonderzoek! (neemt slechts 5 minuten van je tijd, voor Misflits van onschatbare waarde) 1) Wie ben je en wat verwacht je van onafhankelijke media? & 2)Waar wil jij samen met Misflits aan werken?
Op de hoogte blijven via de nieuwsbrief? Schrijf je hier in.