Artikel | Opinie | 4 min.
In de ‘Politieke Arena’ lijken debatten vaak meer op een schreeuwwedstrijd dan op constructieve dialoog. Politici proberen elkaar te overtroeven, waarbij het winnen van discussies belangrijker lijkt dan het stimuleren van groei en verbinding. Een gebrek aan empathische communicatie belemmert daardoor samenwerking en probleemoplossing. Maar wat als politici getraind zouden worden in verbindende communicatie? Zou dat kunnen leiden tot meer begrip en effectievere besluitvorming?
Een onmogelijke opdracht, zo lijkt het. Nochtans is hiervoor alle kennis en middelen voorhanden. Is het binnen een democratie niet onze taak om onze landbestuurders daar op aan te spreken?
De gespannen ontmoeting op 28 februari 2025 in het Oval Office tussen Donald Trump, JD Vance en Volodymyr Zelensky is een treffend buitenlands voorbeeld. Deze situatie escaleerde en eindigde zonder constructieve uitkomst. Dit roept bij ons de vraag op: ‘Wat als deze leiders verbindend hadden gecommuniceerd?’
Grote kloof in politieke communicatie
Politici maken vaak gebruik van retoriek die polariseert. Door zich te richten op het winnen van discussies en het behalen van politieke punten, escaleren spanningen eerder dan dat ze worden opgelost. In plaats van naar oplossingen te zoeken, raken gesprekken vast in verwijten en wedijver. De ontmoeting tussen Trump, Vance en Zelensky toonde hoe deze aanpak kan ontsporen en uiteindelijk contraproductief kan werken, en dit en plein public.
Ook tijdens het Belgische politieke spel is op een gebalanceerde manier naar gezamenlijke oplossingen zoeken ver te zoeken. Neem bijvoorbeeld het opvallende conflict in 2011 tussen Bart De Wever en Elio Di Rupo – Tijdens de regeringsvorming, na de federale verkiezingen van 2010, ontstonden spanningen tussen N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-voorzitter Elio Di Rupo. De Wever beschuldigde Di Rupo ervan onvoldoende rekening te houden met de Vlaamse eisen, wat leidde tot een impasse die de regeringsvorming met meer dan 500 dagen vertraagde.
Een ander voorbeeld: De communautaire spanningen tijdens de BHV (Brussel-Halle-Vilvoorde) -crisis (2007-2012) over de splitsing van de kieskring veroorzaakte jarenlang politieke spanningen tussen Vlaamse en Franstalige partijen. Het gebrek aan verbindende, oplossingsgerichte communicatie leidde tot wederzijdse beschuldigingen en lange vertragingen in het wetgevingsproces.
Allen voorbeelden van politieke communicatie die eerder polariserend dan verbindend werken.
Verbindend communiceren – wat is dat?
Verbindende communicatie (of ook geweldloos communiceren), is ontwikkeld door Marshall Rosenberg. Het heeft als belangrijkste doel om empathisch en respectvol te communiceren en is gericht op samenwerking. De nadruk ligt hierbij op actief luisteren, het uiten van gevoelens en behoeften, en het zoeken naar gezamenlijke belangen. Door deze technieken toe te passen, kan je bij jezelf emoties sneller erkennen zonder in conflict te vervallen. Het positieve gevolg daarvan is dat het bijdraagt aan een positieve sfeer en het vinden van constructieve oplossingen bij onenigheid. Stel dat politici dit zouden toepassen, dan zou het land besturen er heel anders uitzien, en daarnaast onderlinge relaties verbeteren.
(Voor Nederlandse ondertiteling: instellen via de cc knop en instellen naar ‘Dutch’)
Hoe verbindende communicatie had kunnen helpen
Stel dat Trump, Vance en Zelensky tijdens hun ontmoeting verbindend hadden gecommuniceerd. In plaats van te vervallen in verwijten en confrontaties, hadden empathisch luisteren en het benoemen van elkaars zorgen kunnen leiden tot meer begrip voor elkaars standpunten. Door gezamenlijke belangen, zoals veiligheid en stabiliteit, te benadrukken, had de nadruk kunnen liggen op samenwerking in plaats van conflict. Een voorbeeld van een kalmerende zin van de kant van Amerika had kunnen zijn: “We weten dat je het zwaar hebt gehad de afgelopen 3 jaar en dat je deze oorlog graag zo snel mogelijk wenst te stoppen, hoe kunnen wij helpen?”. Helaas werden aan het opheffen van Zelensky’s lijden voorwaarden gekoppeld die vooral één partij ten goede zou komen. Onder het mom van ‘ondankbaarheid’ werd in dit – twee tegen één debat – de meest kwetsbare partij op zijn knieën gedwongen. Allesbehalve verbindend. Puur communicatief waren de behoeften van Trump en Vance de nood aan het herstellen van balans. Ze waren van mening dat ze altijd meer gegeven hebben dan teruggekregen, en vonden dat het tijd werd om dat terug te eisen. We spreken ons hierbij niet uit over eventuele andere onderliggende motieven.
De geëscaleerde ontmoeting tussen Trump, Vance en Zelensky toont aan dat politiek gebaat zou zijn bij meer verbindende communicatie. Door empathie en samenwerking centraal te stellen, kan de politiek transformeren van een strijdtoneel naar een platform voor duurzame oplossingen. Politici die deze technieken omarmen, zouden meer kunnen bijdragen aan groei, verbinding en positieve verandering. Kiezers zouden terug meer gaan geloven in politiek, en er misschien zelfs een carrière in overwegen. Jongere generaties zouden iets hebben om naar uit te kijken, zodat hun toekomstige leefwereld meer gericht zou zijn op harmonie dan op oorlog.
In het geval van De Wever en Di Rupo: Empathisch luisteren had kunnen leiden tot een beter begrip van elkaars standpunten en zorgen. Door de verschillende zorgen te delen en door gezamenlijke belangen, zoals het welzijn van alle Belgen samen, te benadrukken, had de nadruk kunnen liggen op samenwerking in plaats van verdeling. In de BHV – crisis konden, het bewust aankaarten en benoemen van de onderliggende behoeften en angsten van beide taalgemeenschappen, bijdragen aan een constructiever debat en een snellere oplossing.
Impact op de politieke cultuur
Als verbindende communicatie de norm zou worden in politieke gesprekken, zouden debatten minder vijandig en meer oplossingsgericht kunnen verlopen. Politici die empathisch communiceren, kunnen beter bruggen bouwen tussen verschillende partijen en meer draagvlak creëren voor burgers. Dit zou niet alleen de besluitvorming verbeteren, maar ook het vertrouwen van het publiek in de politiek kunnen herstellen. Moet dit werkelijk enkel een natte droom blijven?
Ons gedacht – praktische voorstellen voor onze politici
Om verbindende communicatie te bevorderen, zouden politici verplicht trainingen kunnen volgen waarin ze leren empathisch en constructief te communiceren. Daarnaast zouden parlementen coachingprogramma’s kunnen opzetten om effectieve gespreksvoering te stimuleren. Op de website van het Vlaams Parlement kan je lezen hoe confllicten tussen overheden in België momenteel worden opgelost. In mediadebatten zouden presentatoren meer ruimte kunnen bieden voor reflectie en samenwerking, zodat politici minder geneigd zijn om zich in harde retoriek te verliezen. Daarnaast zouden ze meer geconfronteerd kunnen worden met het vernietigende effect van harde woorden en het nutteloze effect van monologen. Politiek kan wel degelijk transformeren van een strijdtoneel naar een platform voor duurzame oplossingen. Politici die deze technieken omarmen, dragen bij aan groei, verbinding en positieve verandering. Het vraagt slechts een bewuste keuze.
Tal van organisaties geven dergelijke cursussen, het landschap in ons en ook andere landen is er rijk mee bezaaid. Dit zou nog eens een goede investering zijn. Ons belastinggeld aan cursussen verbindend communiceren spenderen in plaats van aan meer wapens, wat denken jullie daarvan?
Dit artikel kan je hier lezen in het Engels
Vond je dit een leuk artikel? Ondersteun Misflits dan via een vrije bijdrage!
Misflits.be biedt toegang aan iedereen met een oplettend oog en waardering voor buitengewone en onafhankelijke berichtgeving. We waken er over dat dit ten allen tijde gebeurt op een respectvolle en constructieve manier. We geven geen gevolg aan vragen, berichten en opmerkingen die de waardigheid en het privéleven van mensen kunnen aantasten.
Doe mee aan ons tweedelig lezersonderzoek! (neemt slechts 5 minuten van je tijd, voor Misflits van onschatbare waarde) 1) Wie ben je en wat verwacht je van onafhankelijke media? & 2)Waarover wil jij samen met Misflits meedenken?
Op de hoogte blijven via de nieuwsbrief? Schrijf je hier in.