Artikel | 3 min.
Een realistisch beeld krijgen op de man-vrouwverhouding in media is essentieel. Onderzoek belicht deze verhouding vooral bij traditionele media. Binnen de alternatieve berichtgeving ligt voor vrouwen nog een groot potentieel.
Om de vijf jaar vindt het internationaal onderzoek Global Media Monitoring Project (GMMP) plaats, die de representatie van vrouwen en mannen in de traditionele media weergeeft (radio, televisie, nieuws en kranten). Alternatieve media, die een tegenwicht bieden, doelen meer op het verspreiden van nieuws via internet en benaderen onderwerpen vanuit een andere invalshoek, zoals bijvoorbeeld onderzoeksjournalistiek en datajournalistiek. Een traditionele krant die online bericht, wordt niet gezien als alternatief nieuwsmedium.
Kloof gender in media stagneert
In België vertegenwoordigen vrouwelijke journalisten 33% van het medialandschap. Op dit moment evolueert het weinig. Volgens het onderzoek van het GMMP (2015) is het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke journalisten het grootst in printmedia (27% vrouwen, versus 73% mannen). Byerly (2004) wijst op het belang van vrouwen in de media, ze dragen mee aan een meer gedifferentieerd beeld van vrouwen en mannen in de media en doorbreken zo mee de status quo.
‘In journalistieke opleidingen zie je nochtans veel vrouwelijke studenten. Vrouwen gaan eerder op latere leeftijd afhaken. In datajournalistiek en onderzoeksjournalistiek zie je wel opvallend minder vrouwen die er uiteindelijk iets mee doen’, zegt Sara De Vuyst die genderbreuklijnen in de journalistiek onderzoekt op de UGent. ‘Alternatieve projecten die voorheen zijn opgestart met budgetten van het Vlaams Journalistiek Fonds (dat nu niet meer bestaat), zijn voornamelijk opgericht door jonge witte mannen.’
De genderbalans herstellen
De Universiteit van Amsterdam, die geloofwaardigheid en gender in het brengen van nieuws bestudeerde, concludeert dat er een beter evenwicht moet komen en dat vrouwelijke initiatieven meer zichtbaar gemaakt moeten worden. De traditionele media geeft op dit moment een verwrongen beeld van de realiteit.
‘De enige oplossing, op lange termijn, is dat die trend wordt doorbroken. Laat vrouwen schrijven en rapporteren over de onderwerpen die als ‘belangrijk’ worden gezien zoals politiek, internationale conflicten en economie. Maar ook over onderwerpen die vaak door mannen worden geclaimd, zoals techniek en sport. Als je daarmee het publiek kunt aantonen dat vrouwelijke journalisten daar net zo goed verslag over kunnen doen als mannen kan de vicieuze cirkel worden doorbroken’, zegt Mark Boukes, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.
Vrouwelijke initiatieven zouden meer in de kijker moeten worden gezet, maar zij moeten zich dubbel zo hard bewijzen
Mark Boukes UAmsterdam
Dat doorbreken vraagt lef. Het publiek zal eerst deze vrouwelijke journalisten meer kritisch bekijken en twijfels zaaien over hun geloofwaardigheid. Niettemin moet de organisatie waarvoor ze werken achter hen blijven staan, en ze de kans geven om hun expertise te bewijzen. Dit vereist dat de meeste capabele personen worden aangewezen, want als vrouwelijke journalisten worden belast met een onderwerp waar ze minder kennis van hebben, kan dat de vooroordelen juist versterken.
Stereotype onderwerpen zijn genderbepaald; vrouwen zouden meer schrijven over de ‘zachtere thema’s zoals lifestyle, mode, koken, kinderen. Politiek, economie, sport en technologie wordt overwegend meer bij mannen gezien. Ook onderzoeksjournalistiek wordt vaker geplaatst in de ‘harde journalistiek’, en dus kan je volgens het stereotype ook concluderen dat je daar minder vrouwen vindt.
‘Het heeft ook vaak te maken met status. Onderzoeksjournalistiek heeft meer aanzien en status en wordt dan meer geassocieerd met mannelijkheid. Ook wordt er algemeen meer beroep gedaan op mannelijke experten’, zegt De Vuyst nog.
Potentieel in alternatieve media
Wanneer je de vraag bij internationale platformen stelt, ervaren heel wat vrouwelijke journalisten dat bepaalde voorgestelde onderwerpen vaak niet door een hoofdredacteur of eindredacteur worden aanvaard of zelfs weggelachen.
‘Om die reden en vanuit frustratie zijn er vrouwen die een eigen innovatief platform aanbevelen of oprichten. Iets wat ik vaak hoorde tijdens mijn internationaal onderzoek, aan de hand van diepte-interviews, is dat de traditionele mediasector nog steeds zo vastgeroest zit in bepaalde genderpatronen dat vrouwen beslissen om eruit te stappen en hun eigen projecten oprichten’, aldus De Vuyst.
Er is nog veel ruimte open op de alternatieve markt en dat potentieel gebruiken is essentieel om een realistischer mediabeeld te krijgen. Gekendere alternatieve media opgericht door vrouwen of waar er aandacht is voor de man-vrouw balans: Charlie Magazine (ondertussen gestopt) en Vice.
Het nieuws nu is geen weerspiegeling van de samenleving. Veel mensen herkennen zich er niet meer in. In dat opzicht is er potentieel om iets te ondernemen buiten de traditionele mediasector
Sara De Vuyst UGent
Vrouwelijke thema’s onderbelicht
Newsmavens, een internationaal project dat gedurende twee jaar de media heeft onderzocht vanuit een vrouwelijk perspectief door vrouwelijke journalisten in heel Europa, wilden ontdekken wat er met het nieuws zou gebeuren als alleen vrouwen het nieuws zouden kiezen. Daarnaast keken ze naar seksisme in de Europese media. Daaruit bleek dat vrouwelijke experts minder worden geraadpleegd in het maken van nieuws. Hot topics in België waren de abortuswet, het gevecht tegen seksuele intimidatie en seksueel geweld (zie alle #metoo verhalen in 2017 – 2018). Daarnaast ook de noodzaak om opnieuw na te denken over straffen en behandeling bij seksueel geweld (naar aanleiding van de brutale moord op de 23-jarige Julie van Espen). Hoewel een lichte vooruitgang is België een trage leerling op vlak van gendergelijkheid volgens het Global Gender Equality Gap index.
Steun zoeken bij gelijkgestemden
Om steun te vinden bij dergelijke initiatieven kan je je aansluiten bij internationale groepen of netwerken die elkaar ondersteunen in het journalistiek ondernemen. In die groepen wordt gesproken over de obstakels bij het ondernemen en seksisme, je kan daar ook tips uitwisselen met mensen die iets anders willen doen in de journalistiek. Internationaal kan je er heel wat vinden. In België zijn die groepen informeler en moeilijker vindbaar.
Geraadpleegde bronnen: GMMP report 2015 / Wetenschappelijk artikel - Masterproef van Justine Vergotte – Faculteit politieke en sociale wetenschappen UGent (2016-2017) / Global Gender Equality Index 2019 / Amsterdam School of Communication Research, University of Amsterdam, Amsterdam, The Netherlands Rapport A woman's got to write what a woman's got to write door Elena Klaas en Mark Boukes / Newsmavens: Roadmap to Women’s Rights in Europe. You can read this article in English by clicking here.
Vond je het interessant? Dan kan je dit artikel waarderen met een vrije donatie.
Misflits.be biedt toegang aan iedereen met een oplettend oog en waardering voor buitengewone berichtgeving. We waken er over dat dit ten allen tijde gebeurt op een respectvolle en constructieve manier. We geven geen gevolg aan vragen, berichten en opmerkingen die de waardigheid en het privéleven van mensen kunnen aantasten.
Doe mee aan ons tweedelig lezersonderzoek! (neemt slechts 5 minuten van je tijd, voor Misflits van onschatbare waarde) 1) Wie ben je en wat verwacht je van onafhankelijke media? & 2)Waarover wil jij samen met Misflits meedenken?
Op de hoogte blijven via de nieuwsbrief? Schrijf je hier in.