Artikel | 3 min.
Er gaat geen dag voorbij of je hoort allerlei woordcombinaties met innovatie. Terwijl enkele jaren geleden het woord ook wel al viel, is het nu een must om innovatief te zijn wil je mee kunnen met de nieuwe tijd. De Vlaamse overheid promoot het voor ondernemingen en organisaties, maar hoe innoveren zij zelf?
We steken hiervoor ons licht op bij Martin Ruebens, een Assenaar die sinds 1990 werkt voor de Vlaamse overheid en doorheen zijn hele loopbaan rond trajecten werkt die vernieuwing en transformatie brengen. Hij zet in zijn manier van denken en leiding geven niet alleen een innovatieve, maar ook een eerlijke bril op.
“We gaven vóór de coronacrisis vooral aandacht aan het digitale innoveren, zoals het invoeren van nieuwe technologieën, nieuwe digitale communicatiemiddelen en de manier waarop we onze processen en diensten ontwerpen en vorm geven”, zegt Ruebens, die sinds september 2020 projectleider is van het netwerk ‘innovatief beleid’ bij de Vlaamse overheid. Eerder was hij secretaris-generaal van het departement kanselarij en bestuur, het kabinet dat het dichtst staat bij de minister-president.
De laatste vijf jaar heeft hij binnen dat departement vooral gewerkt rond leiderschap en innovatie. Het idee was om af te stappen van een hiërarchisch systeem en over te gaan op zelfsturende teams. In 2019 was er bij de regeringswissel ook een wissel van administraties en werd het departement opgeheven. Er werd hem toen gevraagd om een traject rond innovatie op te starten. Die rol neemt hij tot op vandaag op zich. Die vraag hing ook nauw samen met de pandemie, die geleerd heeft dat zowel de overheid als de burger ook niet altijd weten hoe om te gaan met dergelijke crisissen.
“We moeten durven afstappen van onze huidige manier van denken en leven, willen we opgewassen zijn tegen de hindernissen die nog voor ons liggen”, geeft Ruebens toe, “een eerste stap is toegeven dat niemand het eigenlijk weet, maar daar is niet iedereen zomaar toe bereid. Wanneer je alles op voorhand in plannen vastlegt, is er weinig ruimte om snel te schakelen. Je moet een zekere flexibiliteit inbouwen. Dat gaat makkelijker als je een innovatieve bril opzet.”
‘We moeten niet alleen leren uit het verleden, maar ook uit de toekomst’
“Ondanks tientallen rapporten die ervoor gewaarschuwd hebben dat we wereldwijd meer en meer te maken zullen krijgen met dergelijke crisissen, was men er toch niet op voorzien”, zegt Ruebens. Elke administratie binnen de Vlaamse overheid heeft zijn crisisbeheersplan waarin verschillende scenario’s worden beschreven worden. Dat zijn meestal plannen die in functie staan van dingen die intern verkeerd kunnen lopen. Maar nu had men plots te maken met een virus als externe factor. “Op politiek vlak laat men zich meestal drijven door de waan van de dag. Het vertrouwen in de overheden heeft daardoor een diepe deuk gekregen. Men moet als overheid snel kunnen schakelen in dergelijke crisissen.”
Terwijl er volgens Ruebens intern echt hard gewerkt wordt aan oplossingen, is dit niet zichtbaar voor de burger. De administraties van de Vlaamse overheid zijn omvangrijk en op vele domeinen tegelijk actief. Volgens Ruebens zijn er nog veel behoudsgezinde medewerkers, maar ook heel wat gedreven en gepassioneerde mensen die mee zijn met de tijd en die volgens innovatieprincipes willen werken. “Het probleem is dat onze mensen binnen de eigen administratie wel al innovatief bezig zijn, maar daarin vaak eenzaam opereren. We willen hen niet alleen met elkaar in contact brengen zodat ze elkaar kunnen inspireren, maar ook om zich sterker te voelen zodat ze binnen de eigen entiteit aan de slag kunnen gaan”, vertelt hij nog.
Ruebens haalt voor zijn innovatieve ideeën ook inspiratie uit Finland en verwijst naar een opmerkelijke aanpak van een humble governement. Dit is een nederige benadering van beleidsvorming die de regering kan helpen bij het opbouwen van echt langetermijnbeleid bij het aanpakken van ‘nare problemen’, waar men volledig afstapt van de illusie van een top-down sturing.
Om aan innovatie te doen moet je volgens Martin Ruebens verder denken dan enkel aan het verbeteren van een product of dienst. Hij geeft ons nog vier belangrijke kenmerken mee die essentieel zijn bij het innoveren en ook doorgetrokken kunnen worden naar bedrijven, organisaties en op persoonlijk vlak:
1. Creatief en nieuwsgierig luisteren naar ideeën die in het werkveld zitten. Je verzamelt bottom-up ideeën. Je spreekt en werkt samen met mensen die in het werkveld staan. Innoveren in de zorg bijvoorbeeld, betekent dat je moet luisteren naar de mensen die dagelijks in de zorg staan. Als beleidsmaker moet je nieuwsgierig zijn naar de ideeën van deze mensen; de bedoeling is dat je minder gaat werken vanuit concepten en theoretische kaders. De huidige manier van beleid maken wordt daarmee uitgedaagd.
2. Leren van en experimenteren met het idee. Je legt de oplossing van een maatschappelijk probleem of een dienstverlening op voorhand niet vast. Door het experimenteren met verschillende oplossingen tegelijkertijd kom je snel tot het inzicht wat er wel en niet lukt.
3. Je vertrekt niet alleen vanuit je eigen wijsheid, maar je zet ook een empathische bril op. Je neemt de wijsheid van de doelgroep mee en houdt hiermee rekening in je beleidsbepaling. Je gaat met de blik van buiten naar je eigen organisatie kijken. Een doelgroep kan meedenken in het zoeken naar oplossingen van problemen in de samenleving. Een empathische bril opzetten kan er ook voor zorgen dat je soms moet behouden wat er is. Zo kan je mee bepalen hoe bepaalde beleidsthema’s over de jaren heen kunnen bewegen. We moeten niet alleen werken met de oplossingen van vandaag, maar ook kijken naar mogelijke toekomstige evoluties en welke prognoses je kan verwachten. Niet alleen leren uit het verleden, maar dus ook leren uit de toekomst. Als overheid kunnen we dat laatste nog niet zo goed.
4. Niet alleen de overheid is aan het woord. Ze gaan in de plaats daarvan een partnerschap aan met verschillende partijen om te kijken hoe samen een probleem opgelost kan worden.
Vond je het interessant? Dan kan je dit artikel waarderen met een vrije donatie.
Misflits.be biedt toegang aan iedereen met een oplettend oog en waardering voor buitengewone berichtgeving. We waken er over dat dit ten allen tijde gebeurt op een respectvolle en constructieve manier. We geven geen gevolg aan vragen, berichten en opmerkingen die de waardigheid en het privéleven van mensen kunnen aantasten.
Doe mee aan ons tweedelig lezersonderzoek! (neemt slechts 5 minuten van je tijd, voor Misflits van onschatbare waarde) 1) Wie ben je en wat verwacht je van onafhankelijke media? & 2)Waarover wil jij samen met Misflits meedenken?
Op de hoogte blijven via de nieuwsbrief? Schrijf je hier in.